O historii polsko-żydowskiej - Igrzyska Wolności

O historii polsko-żydowskiej

‘Ocalić od zapomnienia: wspólna historia polsko-żydowska’ – tak nazywał się panel dyskusyjny z udziałem Anny Bikont, redaktor Gazety Wyborczej i pisarki oraz profesor Joanny Tokarskiej-Bakir, antropolożki kultury i religii, wykładowczyni na UW, pisarki.

Prowadzący panel rozpoczął od pytania o poprawność tak sformułowanego tematu, czy oddaje on miejsce, w jakim znajduje się obecnie dyskusja o wzajemnych relacjach. Obie panelistki przyznały, że jest to bardzo niefortunne sformułowanie, które z miejsca wprowadza wątpliwość, czy w ogóle jest co ocalać. Dodatkowo, tytuł został zapożyczony z wiersza Gałczyńskiego, który przyznawał się do tego, że przed wojną był antysemitą. Anna Bikont zwróciła również uwagę, że problem z tak sformułowanym pytaniem jest nieco głębszy i poważniejszy. Według jej słów „wprowadza konwencję sentymentalnej melancholijnej rozmowy”, a tym samym wysyła zawoalowany komunikat do odbiorcy, że taka rozmowa może, ale wcale nie musi się odbyć, że mamy wybór, czy chcemy o tym rozmawiać, czy nie lub co gorsza, że tak naprawdę wcale nie musimy o tym rozmawiać. Rozwijając swoją myśl pisarka przestrzegła przez stosowaniem owej sentymentalnej ramy nazywając ją „błędem nieuważności”, gdyż w ten sposób, według jej słów, „ponawiamy gest wykluczenia tej grupy z polskości.”

Na ten sam mechanizm zwróciła uwagę także Joanna Tokarska-Bakir, która dostrzegła kolejny problem w dość częstym używaniu słowa „stosunki” wobec grupy ludzi, którzy mieszkali i nadal mieszkają w Polsce, a w jej odczuci byli i nadal są z polskości wykluczani. Naukowczyni wyraziła żal, że „polskość definiujemy kategoriach nacjonalistycznych, nie obywatelskich i tym samym kwestionujemy, czy można być Żydem i Polakiem jednocześnie.” Myśl tę podjęła druga prelegentka, Anna Bikont, dodając, iż Polska Podziemna działająca podczas drugiej wojny światowej nie obejmowała swoją pomocą Żydów, albowiem mówiąc wprost „nie myślano o Żydach jako o współobywatelach.” Joanna Tokarska-Bakir dodała, że pojęcie Polaka-katolika jest fundamentalne dla zrozumienia sytuacji Żydów w Polce. Według niej „asymilacja do naszej religijności jest warunkiem koniecznym, aby Polska mogła objąć swoją miłością innych obywateli.” Zgodziła się z nią Anna Bikont słowami „Bo polskość nigdy nie jest dana, trzeba o nią prosić” i podała jednocześnie przykład Ireny Sendlerowej, której rodzinę oficjalnie określano wielokrotnie jako w pełni zasymilowaną, chociaż według wiedzy zebranej przez pisarkę, nadal kultywowali religijne tradycje.

Poproszone o komentarz na temat obecnej sytuacji relacji polsko-żydowskich obie panelistki podkreśliły, iż niewątpliwie ogromnego przełomu dokonała książka Grossa „Sąsiedzi”, która zintensyfikowała i zmieniła dyskusję na ten temat, ale tylko przejściowo i tymczasowo. Według panelistek nastąpił ponowny regres i powrót nastrojów antysemickich, tym bardziej gorzki, że obejmujący również elity polskie. Obie uczestniczki wyraziły zaniepokojenie i obawę o to, czym mają się w takiej sytuacji kierować się przeciętni obywatele, gdy elity polskie rezygnują z mówienia prawdy.

Nuta optymizmu pojawiła się pod koniec panelu, gdy Joanna Tokarska-Bakir wyraziła nadzieję, że jednak nadal są ludzie, pojedyncze osoby, którzy pragną być „sekretarzami pamięci prawdziwej”, tej niezależnej od interesu polityków, a Anna Bikont nazwała ich „wyspami pamięci”.

Rozana Szmigiel

Partnerzy Główni

Partner Strategiczny

Partnerzy Wspierający

Patronat Medialny

Partnerzy Regionalni

Partnerzy Dialogu

Design

Goszczą nas

Wydarzenia partnerskie

Aktualności

Zapisz się na newsletter Igrzysk Wolności

Ważne: nasze strony wykorzystują pliki cookies. Używamy informacji zapisanych za pomocą cookies i podobnych technologii m.in. w celach reklamowych i statystycznych oraz w celu dostosowania naszych serwisów do indywidualnych potrzeb użytkowników. mogą też stosować je współpracujący z nami reklamodawcy, firmy badawcze oraz dostawcy aplikacji multimedialnych. W programie służącym do obsługi internetu można zmienić ustawienia dotyczące cookies. Korzystanie z naszych serwisów internetowych bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zapisane w pamięci urządzenia.