Kapitalizm/liberalizm/globalizacja – historia sukcesu

Czy na końcu powyższego tytułu powinien widnieć znak zapytania? Czy pozytywny wpływ globalizacji na współczesny świat może zostać zakwestionowany? Na takie pytania starali się udzielić odpowiedź uczestnicy panelu dyskusyjnego: dyrektor ds. badań Jamie Whyte, przedstawiciel fundacji na rzecz wolności Detmar Doering, ekonomista Shahin Valee, słowacki analityk Radovan Durana oraz przewodnicząca Nowoczesnej Katarzyna Lubnauer.

Wprowadzeniem do dyskusji było przemówienie Leszka Balcerowicza, który podkreślił, że to ostatnie 200 lat, pomimo wojen i kryzysu, było okresem wzrostu gospodarczego. Globalizacja zapewnia realny, długofalowy rozwój, dlatego powinna być ona pojmowana jako wolność ludzi. Profesor ukazał również jak istotne są kwestie moralne, z otwarcia na handel najbardziej korzystają osoby ubogie i to na nich powinniśmy się skupić. Istnienie globalizacji na taką skalę zawdzięczamy odejściu od socjalizmu. Profesor obalił również podgląd, że wady globalizacji i ostatnie światowe kryzysy wynikają z niestabilności wolnego rynku, ale ze złych decyzji politycznych i populizmu.

Zaproszeni goście podjęli się dyskusji różnych oblicz globalizacji. Jamie Whyte, Detmar Doering i Radovan Durana wygłosili swoje przekonanie, że zalety globalizacji są niepodważalne. Pierwszy z nich podkreślił ogromną rolę, jaką ten proces odegrał w bogaceniu się społeczeństw, a także wyeliminowaniu głodu na świecie. Zaprezentował również wykresy, które ukazywały widoczny wpływ globalizacji na spadek w liczbie morderstw i przemocy na świecie. Różne systemy polityczne adaptują się lub nie do ciągle zmieniającej się sytuacji na świecie. Największym i zarazem najtrudniejszym zadaniem instytucji państwowych jest poradzenie sobie z tym wyzwaniem, gdyż w przeciwnym razie zaufanie społeczeństwa zostanie utracone, co jest największą przyczyną występujących na świecie kryzysów.

Jamie Whyte zaprezentował spojrzenie na globalizację z perspektywy Nowej Zelandii, swojej ojczyzny. Aż do 1984 roku, kiedy nowo wybrany rząd rozpoczął wielką rewolucję, w kraju tym panował ustrój autorytarny, a państwo pozostawało odcięte od reszty świata. Nielegalnym było przewożenie towarów na odległość większą niż 100 kilometrów, aby wyjechać na wakacje za granicę trzeba było ubiegać się o pozwolenie od rządu. Po elekcji nowego składu rządzących nastąpił szereg gwałtownych zmian ustrojowych, gospodarka została radykalnie zliberalizowana, zniesiono liczne ograniczenia. Spowodowało to nie tylko poprawę warunków ekonomicznych, ale również zmianę w sposobie myślenia społeczeństwa. Nastąpił rozkwit kreatywności, w Nowej Zelandii rozwinął się przemysł winiarski, turyzm, zaczęto kręcić tam liczne filmy. Mówca podkreślił, że pytaniami, które powinniśmy sobie zadać są: „Jak zrealizować swój potencjał? Czym dla nas jest dobre życie?” Oczywistym jest, że do realizacji marzeń potrzebne są pieniądze, powinniśmy pozwolić jednostkom zarządzać nimi według ich własnego uznania, a nie za wszelką cenę zmuszać je do powtarzania utartych schematów dotyczących przebieg życia. Do zadań państwa należy również zapewnienie odpowiedniej regulacji prawnej.

Trzeci z gości, Radovan Durana, również podał przykład „z własnego podwórka”. Na Słowacji w ciągu ostatnich 5 lat bezrobocie spadło o 50%, a ludzie znacznie się wzbogacili, co jest niewątpliwą zaletą kapitalistów. Uważa, że powinniśmy ustanowić „światowe święto zysku”. Za wadę kapitalizmu uznaje fakt, że bardzo szybko przyzwyczajamy się do jego zalet. Wiedzy na ich temat nie można odziedziczyć, każdy musi się ich nauczyć. To, że narzekamy na nierówności społeczne jest z pewnej perspektywy dobre, ponieważ oznacza, że nie narzekamy na głód. Uważa, że kultura, edukacja i opieka zdrowotna są obecnie centralnie planowane, a powinny być wolnorynkowe. Za cel powinniśmy postawić sobie to, by za 50 lat uznano czasy obecne za sukces. Globalizacja wymaga czasu, najbardziej powinno nam zależeć na zmianie schematów myślenia ludzi.

Ekonomista Shahin Vallee i Katarzyna Lubnauer nie są całkowicie przeświadczeni o wyłącznie pozytywnych skutkach globalizacji. Francuski ekonomista uważa, że za sukces nie powinniśmy uznawać braku głodu, biedy. Sukcesem jest pełne wykorzystanie potencjału wszystkich obywateli, które wytrzyma próbę czasu. Według niego globalizacja nie działa dobrze na tym polu. Redystrybucja i wolny handel są korzystne, ale nie wystarczą. Potrzebne są fundusze, które pozwolą biednym państwom dorównać do poziomu światowego. Uważa, że nie powinniśmy pozostawiać kwestii emerytur, opieki zdrowotnej, szkolnictwa w rękach jednostek. Jako jedyny Shahin Vallee podkreślił, że powinniśmy również zwrócić uwagę na kwestie ekologiczne i zacząć ratować naszą planetę, bo my nie odczujemy skutków naszych obecnych działań, ale przyszłe pokolenia jak najbardziej.

Katarzyna Lubnauer zwróciła uwagę na to, że globalizacja po prostu się dzieje i nie mamy na nią wpływu. Ma ona swoje wady i zalety. Niestety przyczyniła się ona do rozwoju populizmu. „Kryzysy mają charakter globalny, ale dobra koniunktura również ma charakter globalny, co niewątpliwie pozytywnie wpłynęło na Polskę”. Globalizacja stała się również przyczyną migracji, ponieważ ludzie dowiedzieli się, że można żyć lepiej. Libertynizm to stwarzani równych szans bez ograniczania niepodległości i wolności. Przewodnicząca Nowoczesnej podsumowała cały panel dyskusyjny mówiąc, że teraz powinniśmy się zastanowić jak stawić czoła przyszłości: automatyzacji, postępowi technologicznemu. Przestrzegła obywateli przed populizmem, który „ma krótkie nogi i zawsze kończy się kryzysem”.

Martyna Borkowska